Werking van de filter
Waterplanten die groeien in helofytenfilters zorgen er met hun sterke wortelgroei voor dat fosfaten en stikstof uit het water opgenomen worden, hierdoor krijgen algen minder kans om te groeien en zullen zuurstofplanten beter ontwikkelen om zo de waterkwaliteit te verbeteren. Maar de planten in helofytenfilters leveren niet alleen een grote bijdrage aan de zuivering, dit gebeurt ook door de bacteriën die in de bodem leven. De planten zorgen in hoge mate voor een goed leefklimaat voor die bacteriën. Rondom de wortels van de planten leven talloze bacteriën die zuurstof nodig hebben. In vloeivelden en horizontaal doorstroomde filters werken de planten als een soort zuurstofpomp die via de wortels zuurstof onder het wateroppervlak inbrengen. De bacteriën zetten afvalstoffen uit het water om in voedingsstoffen voor zichzelf en voor de planten. Verder onderin een helofytenfilter zijn bacteriën die zonder zuurstof leven actief. Deze voeden zich onder andere met de afvalstoffen van de zuurstof minnende bacteriën hoger in de filter. Zo wordt het water op een natuurlijke manier gezuiverd, zonder dat er stoffen behoeven te worden toegevoegd. Het zuiveringsrendement van helofytenfilters is hoog terwijl het energiegebruik laag is, hooguit dient het water eenmalig te worden opgepompt om goed over de filter verdeeld te worden. Dit laatste gebeurt met name bij verticaal doorstroomde filters waarbij de beluchting in belangrijke mate plaatsvindt door onderbrekingen in de bevloeiing.
Praktische toepassingen
Helofytenfilters worden aangelegd om bijvoorbeeld vijvers of afstromend water van wegen te filteren, maar ook om ecologische verbindingszones te maken, natuurvriendelijke oevers en kikkerpoelen te creëren.
Steeds vaker wordt ook het oppervlaktewater in woonwijken gezuiverd op deze milieuvriendelijke wijze. Dit geeft bij de bewoners van deze wijken vaak een goed gevoel, op een natuurlijke wijze schoon water in de sloten. Hierdoor wordt het woongenot verhoogd.
Afwatering van snelwegen gebeurt vaak in wateropvangbakken in de oksels van knooppunten. De zogenaamde waterbekken worden aangeplant met zuiverende planten om ook hier de vervuilingen op natuurlijke wijze eruit te halen.
Ook steeds meer bedrijven willen hun steentje bijdragen aan het verantwoord ondernemen en filteren hun eigen afvalwater d.m.v. helofytenfilters. Afvalwater uit productieprocessen maar ook het water uit het sanitair van kantoren wordt steeds vaker zo gezuiverd.
Welke soorten waterplanten zijn er geschikt voor waterzuivering
De meeste helofytenplanten zijn gras- of rietachtig maar er zijn er ook met een langwerpig blad. Er zijn heel veel soorten die bloeien met prachtige bloemen, maar allemaal hebben ze een sterk wortelstelsel waarmee ze veel voedingsstoffen uit het water halen. Door deze functie zijn ze uitstekend te gebruiken om hun functie in het filter te vervullen.
Voor een helofyten filter zijn een aantal soorten uitermate geschikt:
- Iris pseudacorus – gele lis (Groenbladige geel bloeiende lis)
- Phragmites australis – Riet (Groenbladig riet met bruine bloempluimen)
- Sparganium erectum – de Egelskop (Groene rietsoort met stekelige ronde vruchten)
- Acorus calamus – Kalmoes (Groene grasachtige soort, geel groei bloeikorfje)
- Typha angustifolia – grote Lisdodde (Groene bladeren met bruine sigaren)
- Scirpus lacustris – Matten bies (Groen/grijze smalle bladeren met grasachtige bloeiwijze)